BEL FITIОI ve TEDAVİSİ

Tanım:  

Bel fıtığı;  bel bölgesindeki omurgalar arasındaki kıkırdağın her hangi bir nedenden dolayı yırtılması sonrası fıtıklaşmaya bel fıtığı adı verilmektedir.  Bel fıtığı ; beldeki omur kemikleri arasında bulunan ve adeta bir amortisör gibi görev yapan bu kıkırdak yırtılması sonrası  ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Yırtılan doku arasından  dışarıya doğru çıkan kıkırdak parçacıkları omurga kanalını içerinden veya arka-yan tarafından geçmekte olan sinirleri baskı yapmasıyla bel  ve bacak ağrıalrına neden olmaktadır.

Genel özelikleri ve görülme sıklığı;

Toplumda ağrı nedeniyle hastanelere başvuran hastaların ikinci sık nedeni bel ağrısıdır.
Bel ağrısının prevelansı % 60-80 ;
Bel fıtığı görülme oranı ise % 5 ;
Erkek/ kadın oranı  bazı çalışmalarda aynı olmakla birlikte eşittir ;
Ensık 40-50 yaşlarında görülür.
Bel fıtığı oluşumunda risk faktörleri
ޞişmanlık ;
Sigara ;
Spor (Tenis ; Golf ; Futbol ; Jimnastik gibi spor çeşitleri) ;
Meşguliyet (Ağır yük kaldırma ; burkulma ; eğilme ; uzun süre oturma ;yürünen zeminin yapısı) ;
Yapısal (Omurga darlığı ; kaymaları ; kırıkları ; diğer doğuştan anomaliler) ;
Meslek hastalığı ( aşırı bilgisayar kullananlar ;uzun yol şöförleri)
Diğerleri (Çok doğum ;gebelik).

Bel fıtığı nasıl oluşur?

Bel fıtığı oluşumunda 4 ana teori ileri sürülmektedir;

1: Travma ;
2: Dejenerasyon ( yapısal bir süreç) ;
3: Biyokimyasal olaylar ;
4: Genetik ;

Bu 4 ana  teori geçerli olmak üzere yukarıda bahsedilen hazırlayıcı risk faktörleri     bel fıtığı oluşumunda rol oynamaktadır.Örneğin ağır bir yükü kaldırmak veya ters     bir hareket yapmak  bel fıtığı oluşmasında önemli rol oynayabilmektedir. Burada     travma teorisi geçerlidir. İkinci olarak yapısal bir süreç olan dejenerasyon olayı    bireylerin omurga kıkırdak dokusunun dejenerasyonu söz konusudur. Bu kıkırdak     dokusunun ihtiva ettiği su oranı çocukluk yaşlarından itibaren yavaş yavaş     azalmaya başlar ; yaklaşık 20 yaşlarında su yapılmaması neticesinde kıkırdağın     beslenme bozukluğu ve elastitesini kaybetmesi  sonrası mikro travma gibi ani ters     bir hareket sonrası fıtıklaşma oluşmaktadır.  Üçüncü hipotezde özellikle kıkırdak     dokusu içerisindeki bazı enzimatik biyokimyasal değişikliler ergenlik çağından     sonra oluşmaktadır bu değişmelerin sonucu kıkırdak dokusunun elastik özelliğini     kaybolmasına neden olmasıyla fıtıklaşmalar oluşmaktadır. Son olarak genetik     teoride bazı ailelerin tüm fertlerinde kıkırdak yapıdaki dejenerasyon nisbeten daha     erken yaşlarda olmakta ; dolayısıyla daha sık ve kolay bel fıtığına     yakalanmaktadırlar.  Az bir oranda ise kıkırdak yapıdaki dejenerasyonun genetik     yönü yapılan çalışmalarda kanıtlanmıştır.

Bel fıtığı şikayet ve bulguları;

Başlangıçta bel ağrısı iyi bilinen şikayetidir. Bunu  bacak ağrısı  takip eder. Bu iyi bilinen ağrı şikayeti çok değişik tablolarda görülebilir. Hastalar genellikle ilk bel ağrısı hikayesini unuturlar ; genellikle kısa süreli olup ; bu dönemde tıbbı ilaç tedavisine iyi cevap verirler.  Bazen bel veya bacak ağrısından sadece biri de bulunabilir. Bu ağrı şikayet ; özellikle öksürmek ; ıkınmak ; hapşırmak gibi sinir etrafında basıncı artıran hareketlerle artar İstirahatle azalır. Ağrı şikayeti öncelikle eğilme ; yataktan doğrulma gibi ilk hareketleri zorlaştır.  Bel fıtığının ilerlemesi veya hastalığın kronikleşmesi fıtıklaşmanın derecesine veya yerine göre bu ağrılarla birlikte bacaklar da uyuşmalar ; güçsüzlükler (felçler) ortaya çıkar.  Hastalar bu kuvetsizlikleri kendisi tanımada zorlanabilirler ; bunu yol yürüken ayağında boşluk olduğunu merdiven inip çıkmada zorlandığını farkeder. Bazı nadir durumlardan olan  büyük fıtıklaşmalar  omurga kanalına doğru uzanarak sinirleri  aniden sıkıştırmasıyla   idrar ve büyük abdestini tutamama veya yapamama gibi bozukluklar ile bacaklarda  ani felclerle acil bir tablo oluşturur. Hastalığın bu derecede ilerlemesine müsaade edilmemeli ; zamanında acil cerrahi müdahale bu dramatik tablodan hastalar kurtulabilir.

Bel fıtığı Teşhisi;

İyi bir anemnez ve  detaylı nöroljik muayene bel fıtığı teşhisinde oldukça önemlidir. Her bel ve bacak ağrısı bulunan  hastaya "mutlaka bel fıtığıdır" peşin hükmü ile yaklaşmamak gerekir. Bel fıtığını taklit eden daha bir çok hastalıklar vardır. Basit bir spor yaralanmasından romatizmaya ; enfeksiyon hastalıklarından kansere kadar birçok hastalık bel ve/veya bacak ağrısıyla seyredebilir. Günümüzde gelişmiş nöro-görüntüleme yöntemleri ile bel fıtığı oldukça kolay çabuk ve doğru konulmaktadır.

Bunlar;

1: Direkt lombosakral grafiler gerekirse dinamik görüntüler çekilmelidir ;
2: Bilgisayarlı Tomografi (BT) ;
3: Magnetig Rezonans Görüntüleme (MR) ;
4: Elektromyelografi (EMG) ;
5: Rutin kan tetkikleri (Üre ;ASO ; RF ;CRP ; sedimantasyon ; Brusella ; HLA-27 v.b)
Yukarı saydığımız teşhis yöntemleri ayrı ayrı düşünülmeli gerektiğinde yalnızca gerektiğinde kombine kullanılmalıdır. Bir bel fıtığı yırtığın derecesi radyolojik görüntüleme yöntemlerine göre 4 evrede incelenmektedir.
Evre 1: Bulging ( hafif kabarma) ;
Evre 2: Protrude disk (Orta derecede kabarıklık) ;
Evre 3: Ekstrude disk ( İleri yırtık parça dışarı taşmış) ;
Evre 4:Seketre disk ( Yırtılan disk dokusu yer değiştirmiş).

Bel fıtığı Ayırıcı Teşhis;

1 :Omurga ve omurilik tümörleri ;
2: Romatizmal hastalıklar ;
3: İnfeksion hastalıkaları (tüberkuloz ; brusella ; diskitis) ;
4: Nöropatik ağrılar ( Diabet ; enjeksion) ;
5: Vasküler nedenler (tıkayıcı damar hastalıkları) ;
6: Yapısal ( spondiloz ; dar kanal ; omurga kaymaları).

 Bel fıtığı Tedavi;

1: Tıbbı tedavi;
    Yatak istirahati ;
    İlaç tedevisi (ağrı kesiciler kas gevşeticiler) ;
    Fizik tedavi programları ;
    Eğitim.

2: Cerrahi tedavi;

Bel fıtığı rahatsızlığı bulunan bir hastada hastalığın hangi safhada olduğu iyi bir muayene ve ileri tetkik metodları ile net olarak tesbit edildikten sonra tedavinin safhasına geçilir.
Hangi bel fıtığı olanlar tıbbı tedaviye alınmalı

1: Öncelilikle sinir sıkışmasına bağlı nörolojik zafiyet olmamamalı
2: İlk defa bel ağrısı atağı şikayeti olanlar
3: Radyolojik görüntüleme metodları (lomber MR) hafif ; başlangış bel fıtıkları

Hangi Hastalara Cerrahi Uygulanır?

1: Her türlü tıbbı tedaviye başarısız olan hastalar ;
2:İlerleyici veya  akut kuvet kayıpları olanlar ;
3: Tıbbı tedaviye dirençli tekrarlıyan disk hernisi atakları ;
4: Acil ameliyat kimlere yapılmalı: kauda ekuina sendromu (idrar kaçırma ; idrar yapamama ; bir veya iki bacaktaki ani başlangıçlı fellçler.

 Cerrahi müdahale gerekenler ve cerrahi müdahale gerekmeyenler diye iki büyük gruba incelenenir. Bel fıtığı gelişiminin erken dönemlerinde tıbbı tedaviyle  konservatif metodları uygulanır. Bu safhada ; hastaya  ağrı kesiciler ; kas gevşetici ve antienflamatuar ilaçlar verilir. Yatak istirahati tavsiye edilir. Ağrılı dönem geçtikten sonra fizik tedavi metodları yapılır.

Cerrahi Tedavi Yöntemleri

Standart cerrahi girişimler

1: Geleneksel açık makro diskektomi ;
2: Mikrodiskektomi.

İntradiskal girişimler

1: perkutan lomber diskektomi ;
2: Perkütan endoskopik diskektomi ;
3: Lazer diskektomi ;
4:Kemonukleozis.

Yukarıda sayılan cerrahi teknikler içerisinde her birinin kendine göre endikasyonları vardır burada cerrahın alışık olduğu en iyi yöntem geçerli olmak üzere amaç hastayı en erken eski işine gücüne döndürmek olmalı en az zararsız işlem uygulanmalıdır. Mikro diskektomi yöntemi sinirleri çok büyük büyütme ile yapılan  bir en az zararsız işlemlerden biridir.

Mikro diskektomi ameliyatı

Günümüzde teknolojilernin inanılmaz geliştiği dünyamızda bel fıtığı amaliyatından korkmamak gerekir doğru ameliyat kararı ; doğru ameliyat yöntemi ; doğru teşhis yöntemi ve en önemlisi doğru zamanlama ile bel fıtığı ameliyatı olan bireyler ameliyat öncesi durumuna göre en az % 90 üzerinde iyileşme ile eski işine gücüne dönerler. Ayrıca ameliyat öncesi verilen tıbbı ilaçların yan etkilerinden korunmuş olurlar.

Bel Fıtığından Korunma Yöntemleri

1: Düzenli  bel omurga kaslarını güçlendirici hareketler yapmak ;
2: Aşırı kilolardan kurtulmak ;
3: Düşme ; çarpma ; yaralanma gibi travmalardan  korunmak ;
4: Sigara içmememek ;
5: Uygunsuz oturma ; yatma pozisyonlarını düzeltmek ;
6: Uzun süre oturmaktan kaçınmak ;
7: Ters bir bel hareketi yapmamak ;
8: Ağır yük kaldırmamak.

İLETİŞžİM İÇİN TIKLAYINIZ

Bu yazı 3103 kişi tarafından görüntülendi. Tweet